Geschiedenis van de nieuwjaarsbrief - Deel 2 - Nieuwjaarsbrieven, wensen en geschenken

Moretus bouwde een clausule in zijn testament dat de hele Officina, met onder andere ook de familiearchieven van de drukpersfamilie, telkens aan de meest bekwame afstammeling zou worden nagelaten. Daardoor is er nu een enorme schat aan informatie bewaard gebleven, zowel op bedrijfsvlak als op privé-vlak. Zo werden bijvoorbeeld gelegenheidsgedichtjes van de tienerzonen van Moretus bewaard. En het is deze overlevering die een aantal grote inzichten biedt in wat er ten huize de Gulden Passer allemaal gebeurde op 1 januari. De tienerzonen van Moretus lazen nieuwjaarsbrieven voor in aanwezigheid van hun vader en hun grootvader!

Een voorbeeld is de nieuwjaarsbrief die Balthasar op 1 januari 1589 voordroeg aan zijn grootvader. De brief was opgesteld in het Latijn en was opgesteld in dichtvorm. Hij schreef dat vrede het meest kostbare is op aarde en dat geschenken vrede kunnen bevestigen en versterken. Hij schreef over de verzoening van Agamemnon en Achilles in Troje, door middel van giften. Hij schreef over het ijzerkruid dat de godin Strenia aan sterveling Tatius had geschonken. De mensen op aarde hebben die klassieke en goddelijke voorbeelden overgenomen door elkaar op nieuwjaarsdag geschenken te geven, zo zei Balthasar. Zo komt het dat tegenwoordig grootvaders hun kleinzoon op nieuwjaarsdag een mooi geschenk geven, aldus Balthasar. Zeker als die hem via het voorlezen en overhandigen van een brief zijn wensen aanbiedt.

De grootvader en vader van Balthasar lieten Balthasar dit spel op nieuwjaar en andere feestdagen spelen en beloonden zijn bedelwensbrieven niet met snoep of geld, maar met drukwerken. Zo bedelde Balthasar bij zijn vader op de nieuwjaar van 1590 naar de verzamelde werken van de bekende schrijver Cicero. Het jaar daarop gaat hij verder in op Janus, die naam en gezicht schonk aan de maand januari. Heel mooi is ook de uitdrukking “munerum animus optimus” die hij aanhaalde. Dit staat voor “de wijze van geven heeft meer waarde dan hetgeen men geeft”. Zo bood hij zijn gedicht als geschenk aan. Leuk detail is ook dat Balthasar nieuwjaarsgedichten schreef voor zijn broers. Schrijven vele families momenteel niet nog altijd kaartjes naar elkaar op nieuwjaar en tijdens de feestdagen?